شهر و خانه

جوزپّه به فرّوچّو^۱

رم، ۱۵ اکتبر

 

فرّوچّوی عزیز!

امروز بلیت خریدم. یک ماه و پانزده روز دیگر، سی­ام نوامبر، حرکت می­کنم. هفته ی پیش سه صندوق فرستادم. داخل­شان چند کتاب، چند دست لباس و چند تا پیراهن هست؛ وقتی که رسید، به من تلفن کن. می دانم که تو تلفن را به نامه ترجیح می دهی؛ من برعکس.

از این که حرکت می­کنم و دوباره تو را می بینم، خیلی خوشحالم. این اواخر، زندگی در این جا طاقت فرسا شده بود. دیگر نفسم بالا نمیآمد. وقتی تصمیم گرفتم پیش تو بیایم، حالم جا آمد.

سفر برایم دلتنگی­های بسیاری دارد. فکر می­کنم که دلم برای برخی آدم ها و جاهایی که خیلی دوست­شان دارم، تنگ خواهد شد.فکر نمیکنم که دوستان تازه­ای پیدا کنم. دیگر در این سن و سال گوشه­گیر شده ام. در این جا چند تایی دوست داشتم که دلم برای­شان تنگ خواهد شد. در هر صورت باید از چیزهایی هم رنج برد. مصاحبی چون تو خواهم داشت و برایم بسیار ارزشمند خواهد بود. همان­طور که می دانی به تو خیلی علاقه مندم. طی این سالیان کمبود تو را به شدت احساس کرده ام. دیدارهای مان با آن­که کوتاه بود، اما برایم شادیبخش بود. در عین حال اندوهگینم هم می­کرد. چرا که همواره نگران بودم که نکند

______________

1. Ferruccio

---

شهر و خانه

نویسنده: ناتالیا گینزبورگ

مترجم: محسن ابراهیم

ناشر: هرمس

چاپ سوم

درک یک پایان

{ یک }

 

بی هیچ ترتیب خاصی به یاد می آورم:

_نرمه^ء براق مچ دست را؛

_تابه^ء داغی را که همراه با خنده توی ظرف­شویی خیس پرت می شود، و بخار آبی را که از آن برمی خیزد؛

_قطره هایی را که توی سوراخ کاسه^ء دستشویی چرخ می خورَد و سپس تمامی طول یک ساختمان بلند را طی می کند؛

_رودی را که به شکل غریبی رو به بالا دست می رود و نور پنج شش چراغ قوه بر موجها و شکسته موجهایش می­تابد؛

_رود دیگری را، پهن و خاکستری رنگ، که باد شدید سطح آن را برمی آشوبد و جهت جریانش را طوری دیگر نشان می دهد؛

_آب وان را که پشت درِ بسته مدتی­ست سرد شده.

این آخری را من به چشم ندیدم، ولی آنچه در حافظه می ماند همیشه آن چیزی نیست که شاهدش بوده ایم.

 

ما در زمان به سر می بریم _زمان ما را در خود می گیرد و شکل می­دهد_ اما من هیچ گاه احساس نکرده ام که زمان را چندان خوب می­فهمم. و

---

درک یک پایان

نویسنده: جولین بارنز

مترجم: حسن کامشاد

ناشر: فرهنگ نشر نو

چاپ سوم

تنهایی پرهیاهو

___________

۱

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

فقط خورشید حق دارد که لکه داشته باشد ...

یوهان ولفگانگ گوته

 

سی و پنج سال است که در کار کاغذ باطله هستم و این «قصه^ء عاشقانه»^۱ من است. سی و پنج سال است که دارم کتاب و کاغذ خمیر می­کنم و خود را چنان با کلمات عجین کرده ام که دیگربه هیئت دانشنامه­هایی درآمده ام که طی این سالها سه تُنی از آنها را خمیر کرده­ام. سبویی هستم پر از آب زندگانی و مُردگانی، که کافی است کمی به یک سو خم شوم تا از من سیل افکار زیبا جاری شود. آموزشم چنان ناخودآگاه صورت گرفته که نمی دانم کدام فکری از خودم است و کدام از کتابهایم ناشی شده. امّا فقط به این صورت است که توانسته­ام هماهنگی ام را با خودم و جهان اطرافم در این سی و پنج ساله^ء گذشته حفظ کنم. چون من وقتی چیزی را می­خوانم، در واقع نمی خوانم. جمله­ای زیبا را به دهان می­اندازم و مثل آب نبات می مکم، یا مثل لیکوری می نوشم، تا آنکه اندیشه، مثل الکل، در وجود من حل شود، تا در دلم نفوذ کند و در رگهایم جاری شود و به

___________________

۱. در اصل Love Story._م.

---

تنهایی پرهیاهو

نویسنده: بهومیل هرابال

مترجم: پرویز دوائی

ناشر: پارس کتاب

نوبت چاپ: پانزدهم

گاوخونی

۱

با پدرم و چندتا مردِ جوان که درست یادم نیست چندتا بودند و فقط یکی­شان را می­شناختم که گلچین _ معلّمِ کلاسِ چهارمِ دبستانم _ بود، توی رودخانه ای که زاینده رودِ اصفهان بود، آبتنی می کردیم. شب بود و آسمان صاف بود و ماهِ شبِ چهارده میدرخشید. فقط ما چند نفر توی آب بودیم. نه بیرونِ آب، نه توی آب، کسِ دیگری نبود. سی و­سه پُل از فاصله ای نه چندان دور پیدا بود و از نورِ ماه روشن بود. همه­جا تقریباً روشن بود. درخت­های لبِ آب، حتّا نرده­های کنار پیاده­روی خیابان پهلوی رودخانه، حتّا شبح بلند و نوک­تیزِ کوه صُفه پُشتِ سرِ درخت­ها، پیدا بود. آب گرم بود. ساکن بود. انگار استخرِ بزرگی باشد. امّا حرف نداشت که رودخانه بود و زاینده رود هم بود. آب تا گردنِ من می­رسید. ایستاده بودم. همگی توی آب ایستاده بودیم، به دور و برمان نگاه می­کردیم و حرف می­زدیم.

پدرم گفت «عشق کنید، بچه­ها! همه ی این رودخونه مالِ خودمونه. تا دلتون می­خواد عشق کنید!»

...

---

گاوخونی

نویسنده: جعفر مدرس صادقی

نشر مرکز

چاپ یازدهم

استاد و خدمتکار

۱

 

 

استاد صدایش می­کردیم. و او پسرم را روت^۱ صدا می­کرد، چون می­گفت پخیِ بالای سرش او را یاد علامت رادیکال می­اندازد.

استاد در حالی که موهای پسرم را به هم می ریخت گفت: «مغز خیلی خوبی این تو هست.» روت که کلاه سرش می­گذاشت تا دوستانش دستش نیندازند محتاطانه شانه بالا انداخت. «با این علامت کوچک می توانیم به شناخت دامنه­ی نامحدود اعداد برسیم، حتا آن­هایی که نمی توانیم درک کنیم.» روی لایه­ی ضخیم گرد و خاک میزش علامت رادیکال را کشید.

^√

^****

از بی شمار چیزایی که من و پسرم از استاد یاد گرفتیم، معنی رادیکال جزو مهم­ترین­ها بود. بدون شک به کاربردن کلمه­ی بی شمار از طرف من استاد را آزرده­خاطر می­کرد _بیش از حد آبکی بود، چون او اعتقاد داشت حتا اصول کائنات را می­شود به زبان دقیق اعداد توضیح داد_ اما من

_____________

1. Root

---

استاد و خدمتکار

نویسنده: یوکو اوگاوا

مترجم: آسیه و پروانه عزیزی

ناشر: موسسه انتشارات نگاه

چاپ اول

---

پرنده ی من

۱

اینجا چین کمونیست است. من کشور چین را ندیده ام ولی فکر می کنم باید جایی مثل محله^ء ما باشد. نه، در واقع محله^ء ما مثل چین است؛ پر از آدم.

می­گویند در خیابان های چین هیچ حیوانی دیده نمی شود. هر جا نگاه کنی فقط آدم می بینی. با این حساب محله^ء ما کمی بهتر از چین است چون یک گربه^ء هرزه داریم که روی هرّه^ء ایوان می نشیند و همسایه طبقه^ء سوم هم از قرار، طوطی نگه می دارد. یک مغازه­ی پرنده فروشی هم سرِ خیابان داریم.

به این خانه که آمدیم تصمیم گرفتم این جا را دوست داشته باشم. بدون این تصمیم، ممکن بود دوست داشتن هیچ وقت به سراغم نیاید. سر و صدا زیاد بود و روز اول انگار برای آشناتر شدن ما با محیط، آقای هاشمی دختر چهارده ساله اش را زیر شلاق گرفت و فحش هایی که معجونی از چند زبان بود، مثل سنگریزه هایی توی حیاط خلوت ما ریخت.

مامان می­گوید محله^ء شما مثل صندوق خانه است؛ همه چیز در آن پیدا می شود. راست می­گوید. خیابان ما پر از نعمت است. چند تا نانوایی و صد تا بقالی که اولش مانده بودم از کدامشان خرید کنم که به آن دیگری برنخورد. سبزی فروشی و میوه فروشی آن­قدر زیاد است که به همه می رسد.

---

پرنده­ی من

نویسنده: فریبا وفی

نشر مرکز

چاپ هفدهم

یک عاشقانه ی آرام

عشق به دیگری ضرورت نیست، حادثه است.

عشق به وطن، ضرورت است، نه حادثه.

عشقِ به خدا ترکیبی­ست از ضرورت و حادثه.

---

فصل اوّل

...

پیش از آن

واقعه ی بزرگ

عاشق، زمزمه می­کند، فریاد نمی کشد.

***

بانوی گُل به گونه­انداخته، با لهجه ی شیرینش گفت: باید تخیّل کنیم که در مِه راه می رویم؛ در مِهی بسیار فشرده و سپید. تمامِ عُمر در مِه. در کنار هم، من و تو، مِه را می پیماییم _ آرام، و به زمزمه با هم سخن می­گوییم.

در یک مِه نَوَردیِ طولانی، هیچ چیز به وضوحِ کامل نخواهد رسید؛ و به محض آنکه چیزی را آشکارا ببینیم _ مثلاً چراغ های یک اتوبوسِ زندان را _ آن چیز از کنار ما رَد خواهد شد، یا ما از پهلویش خواهیم گذشت. اگر سر بگردانیم هم _ با بُغض و نفرت _ فقط برای آنی میله­های پنجره ی اتوبوس را خواهیم دید و یک جُفت چشم را، و باز مِهِ سپیدِ فشرده ی مسلّط را. بگذار خشخاش، شقایقِ تیغ نخورده بماند، و شک کنیم در اینکه اصلاً اتوبوسی در کاراست، و میله هایی، و چشم­هایی آنگونه سرشار از خاکستر، و پَرَنده وش.

مِه اگر آن­طور که من تخیّل می­کنم باشد، دیگر از نگاه­های چرکین، قلب های کِدِر، و رفتارهایی که آنها را «رذیلانه» می نامیم، گِلِه مند نخواهیم شد. خائنانِ به خاک_ همان ها که زمینِ خدا را آلوده می کنند _در مِه، گرچه وَهمی امّا قدری زیبا و تحمّل پذیر خواهند شد. حتّی شِبه روشنفکران، در

...

---

یک عاشقانه ی آرام

نویسنده: نادر ابراهیمی

انتشارات روزبهان

چاپ بیستم

بار هستی

بخش یکم

سبکی و سنگینی

بازگشت ابدی، اندیشه ای اسرارآمیز است و «نیچه» با این اندیشه بسیاری از فیلسوفان را متحیر ساخته است: باید تصور کرد که یک روز همه چیز، همان­طور که پیش از این بوده، تکرار می­شود و این تکرار همچنان تا بی­نهایت ادامه خواهد یافت! معنای این اسطوره ی نامعقول چیست؟

خلاف اسطوره­ی بازگشت ابدی این است: زندگی که به یکباره و برای همیشه تمام می­شود و باز نخواهد گشت، شباهت به سایه دارد، فاقد وزن است و از هم اکنون آن را باید پایان یافته دانست؛ و هرچند موحش، هر چند زیبا و هر چند باشکوه باشد، این زیبایی، این دهشت و شکوه هیچ معنایی ندارد. این­ها در خور اعتنا نیست، همان­طور که جنگ میان دو سرزمین آفریقایی در قرن چهاردهم، هیچ چیز را در دنیا تغییر نداده است، هر چند در این جنگ سی­هزار سیاه پوست با رنج و مصیبت وصفناپذیری هلاک شده باشند.

اما اگر این جنگ میان دو سرزمین آفریقایی به دفعات بی­شمار در حالت بازگشت ابدی تکرار شود، چیزی در آن تغییر خواهد یافت؟

آری، مسلماً: در این صورت جنگ، صخره ای پابرجا خواهد شد و حماقتی بدون گذشت. اگر انقلاب فرانسه می­بایست به گونه ای ابدی تکرار شود، تاریخ فرانسه کمتر به «ربسپیر» مغرور بود. اما چون این تاریخ از چیزی سخن می­گوید که دیگر تکرارشدنی نیست، «سالهای خونین» فقط در کلمات، نظریات و مباحث خلاصه می شود؛ این سال ها از کاه

...

---

بار هستی

نویسنده: میلان کوندِرا

مترجم: دکتر پرویز همایون­پور

نشر قطره

چاپ بیست و ششم

عقاید یک دلقک

آنان که هنوز از او خبر نگرفته اند، خواهند دید؛

و آنان که هنوز نشنیده اند، خواهند دانست.

۱

وقتی به بن رسیدم، هوا تاریک شده بود. به خودم فشار آوردم نگذارم ورودم به ترتیبی بگذرد که در عرض پنج سال خانه به دوشی می گذشت و شکلی خودکار به خود گرفته بود: پله های ایستگاه پایین، پله های ایستگاه بالا، کیف سفری به کنار، بلیت قطار از جیب پالتو بیرون، کیف زیر بغل، دادن بلیت، رفتن به طرف روزنامه فروش، خرید روزنامه های عصر، خروج از ایستگاه و اشاره به یک تاکسی.

پنج سال تمام تقریباً هر روز از جایی حرکت کرده ام و به جایی رسیده ام، صبح ها پله های ایستگاه راه آهن را بالا و پایین رفته ام و بعدازظهرها پله های ایستگاه راه آهن را پایین و بالا رفته ام، تاکسی صدا زده ام، در جیب کتم دنبال پول برای راننده ی تاکسی گشته ام، روزنامه های عصر را از دکه ها خریده ام و در گوشه ای از ضمیرم از بی تفاوتی حساب شده ی این ترتیب خودکار کیف کرده ام. از وقتی ماری مرا ترک کرد تا با این مرتیکه ی کاتولیک، تسوپفنر عروسی کند، گذران این برنامه مکانیکی تر شده است، بدون اینکه ذره ای از بی تفاوتی اش کاسته شود. برای اندازه گیری فاصله ی میان ایستگاه تا هتل، از هتل تا ایستگاه مقیاسی وجود دارد؛ تاکسی متر. دو مارک، سه مارک، چهار مارک و پنجاه، دورتر از ایستگاه راه آهن. از وقتی ماری رفته است، گاه به گاه دچار سردرگمی می شوم، ایستگاه راه آهن و هتل

...

عقاید یک دلقک

نویسنده: هاینریش بل (Heinrich Boll)

مترجم: شریف لنکرانی

ناشر: موسسه ی انتشارات امیرکبیر

چاپ دهم

تماماً مخصوص

آندریاس آوه ناریوس به من گفت: «تو این جوری نبودی عباس! باور نمی کنم که این تو باشی.»

در راهبندان مرکز شهر گیر افتاده بودیم. آن هم در برلین که هیچوقت راهبندان ندارد، همه چیز متوقف شده بود. بعد دیگر نه ماشین ها پیش می رفتند، نه آندریاس حرفی می زد، و نه صدای خرخر بخاری می برید. فقط سرما بیداد می کرد، و من منتظر بودم راه باز شود فرار کنم؛ از خودم، از شغلی که دارم، از راهبندان. یکی دوبار خواستم خلاف کنم و همه ی مسیر را برگردم، اما نمی دانم چرا از آندریاس خجالت می کشیدم.

سرتاسر خیابان قرق بود. سر هر چهارراه یک ماشین اریب گذاشته بودند و دو زن پلیس پشت به خیل ماشین ها حالت آماده باش گرفته بودند تا آن کس که می آید یا می رود، زودتر گورش را گم کند. چند پلیس موتورسوار هم به حالت نیم خیز، آماده بودند که با هر اتفاقی یکباره از جا کنده شوند.

آندریاس گفت: «لابد یک دیکتاتور آمده، یا دارد می رود! تو چرا دور نمی زنی؟»

...

تماماً مخصوص

نویسنده: عباس معروفی

نشر گردون

چاپ یکم، پاییز 1389

چاپ پنجم،ورژن جدید چاپ یکم، پاییز 1392